بیماریهای پوست در فصل زمستان

مقاله ویژه منتشر شده دکتر افراسیابیان در مجله نیک و نو

رنگ رخسار خبر می‌دهد از سر درون

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که بسیاری از افراد در فصل سرما گرفتار آن می‌شوند، خشکی بیش ‌از حد پوست است که در نهایت به اگزمای پوستی منتهی می‌شود. با بروز سرما و استفاده از وسایل گرمازا و از سوی دیگر، مصرف کم مایعات، رطوبت پوست کاهش پیدا کرده و به خشکی،‌ خارش و ترک خوردن پوست می‌انجامد. این مساله به خصوص در افرادی که زمینه‌ی آلرژی دارند، شایع‌تر است. چنین افرادی در فصل سرما دچار قرمزی پوست همراه خارش در برخی از نواحی بدن می‌شوند و با استفاده از یک‌سری عوامل تحریک‌ کننده، این علائم در آن‌ها وخیم‌تر خواهد شد.

کم نیستند افرادی که هر روز با مشکل خشکی پوست‌ دست و پنجه نرم می‌کنند و با وجود استفاده از انواع کرم، لوسیون، ماسک و… به هیچ نتیجه‌‌ی مثبتی نمی‌رسند. اگر شما هم جزو این افراد هستید، پیشنهاد می‌کنیم توصیه‌های طب سنتی را امتحان کنید.

پوست، بزرگ‌ترین سد دفاعی بدن، یکی از مهم‌ترین بخش‌های دستگاه تنفسی و منفذ ورود عوامل بیماری‌زاست. این عضو حساس، در تمام ساعات شبانه‌روز با چیزهای مختلفی در تماس است و از آن‌ها تاثیر می‌پذیرد. در واقع عوامل داخلی و خارجی بسیاری بر سلامت و شادابی پوست تاثیر می‌‌گذارند.

با وجود اینکه پوست یکی از نمادهای بسیار مهم زیبایی و سلامتی انسان است و پیری، جوانی و طراوت درونی را منعکس می‌کند، متاسفانه خیلی از افراد به بهداشت و سلامت آن توجه کافی ندارند و از آن غافل هستند. در حالی که در طب سنتی ایران، پوست تحت تاثیر عوامل شش‌گانه‌ی سلامتی است:

1. هوا و مواد خارجی

2. مواد غذایی و نوشیدنی‌ها

3. خواب و بیداری

4. تحرک (ورزش) و سکون

5. احتباس مواد در بدن (یبوست) و اختلال سیستم دفع ادراری به خصوص عدم تعریق

6. عوامل روحی و روانی

آلودگی هوا و محیط بیرونی به‌خصوص در فصل‌های سرد و خشک سال، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در عدم سلامت پوست است.

وضعیت مثبت یا منفی گوارش، معده، کبد، مغز و اعصاب نیز از عوامل درونی موثر در شادابی و طراوت یا برعکس بیماری پوست محسوب می‌شوند.

پاییز، فصل خانه تکانی بدن

از نگاه طب سنتی، مزاج فصل پاییز، سرد و خشک است. مزاجی که می‌تواند بر اثر عوامل بیرونی و درونی مختلف و با تغییر اخلاط، سلامت بدن را دچار مشکل کند و نتیجه‌ی آن نیز روی پوست قابل مشاهده است.

افزایش خلط سودا باعث تیرگی و خشکی پوست، صفرا باعث خشکی و زردی، دم (خون) باعث قرمزی و التهاب و بلغم باعث رنگ پریدگی و نرمی پوست می‌شود.

…………………………………………………….

عوامل داخلی موثر بر پوست

زمانی که خلط خشک و سرد بر بدن غلبه و تولید سودای بیش از حد کند، پوست، رنگی تیره می‌گیرد و خشک می‌شود.

طب سنتی برای درمان، ترکیب خوراکی که باعث پاکسازی درونی بدن و شفافیت پوست می‌شود را پیشنهاد می‌کند.

لعاب به‌دانه، عرق شاهتره و شربت نیلوفر را با هم مخلوط کنید و بنوشید. به این ترتیب پوست‌تان روشن خواهد شد. ترکیب شیر و بذر خاکشیر نیز بسیار موثر است.

گاهی بر اثر مصرف خوراکی‌های ناسالم، خلط بیماری‌زا در بدن تولید می‌شود. در این زمان باید با استفاده از منضج‌ها و مسهل‌ها، بدن را پاکسازی کرد. در برخی موارد نیز باید فصد (زیر نظر پزشک طب سنتی) انجام داد.

پیشنهاد طب سنتی در این مورد ماءالجبن (آب پنیر) است.

عوامل محیطی تاثیرگذار روی پوست

1. آلودگی هوا به دلیل وجود عناصر غیر طبیعی مستقیما پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد و رنگ و حالت آن را عوض می‌کند. اگر دقت کرده باشید پوست کودکانی که در مناطق آب و هوایی پاک و سالم زندگی می‌کنند، بسیار درخشان‌تر و زیباتر از پوست کودکان ساکن در شهرهای بزرگ است. علاوه بر این، آلودگی هوا باعث آلودگی خون می‌شود و سیستم داخلی بدن را درگیر می‌کند.

2. خشکی و رطوبت موجود در هوا باعث خشکی پوست می‌شود.

3. هنگام سردی یا گرمی زیاد یا با وجود هر دو، خشکی پوست ایجاد می‌شود.

اگر بخواهیم پوست خوبی داشته باشیم باید به تغذیه‌ی مناسب، تنفس در هوای پاک و سالم، استراحت، ورزش مناسب و عدم یبوست توجه داشته باشیم. تغذیه‌ی نامناسب و هوای آلوده باعث بد رنگ شدن، عدم خواب کافی موجب چین و چروک، خشکی و رنگ پریدگی، عدم تحرک و یبوست باعث تیرگی و تورم و غم و افسردگی باعث کدری و سیاهی پوست می‌شود.

این پوست بد حال….

رنگ پوست می‌تواند یکی از فاکتور‌های مهم تشخیص سلامت پوست و حتی بدن باشد. آن‌چه که امروزه در بسیاری از افراد دیده می‌شود، سیاهی یا تیرگی پوست یا زردی غیرطبیعی آن است که معمولا بر اثر هوای آلوده، تغییر فصل و عدم رعایت نکته‌های بهداشتی به وجود می‌آید.

تابش مستقیم نور خورشید، سردی و خشکی هوا، لاغری مفرط، رژیم غذایی غلط،‌ مصرف فراوان غذاهای شور و سودازاها از مهم‌ترین عوامل تیرگی پوست هستند.

با توجه به اینکه پاییز فصل سرد و خشکی است باید از مصرف غذاهای سودازا پرهیز کرد.

بیماری‌های مزمن، افسردگی و غم، تقلیل غذا، افراط در روابط زناشویی، دردهای شدید، حرارت بالای بدن، استفاده از سرکه و ادویه‌های گرم به‌خصوص زیره نیز باعث زردی پوست می‌شوند.

پاکسازی بدن، مهم‌ترین فاکتور سلامت پوست

طب سنتی معتقد است برای حفظ سلامت و شادابی پوست ابتدا باید بدن را با استفاده از منضج و مسهل‌ها پاکسازی کرد. منضج و مسهل مواد زائد خون و بافت‌ها را به خود جذب و از طریق سیستم گوارشی دفع می‌کنند. بهترین مواد خوراکی که باعث پاکسازی بدن می‌شوند، عبارتند از: عصاره‌ی گوشت‌هایی که چربی ندارند، تخم‌مرغ عسلی، نخود و انجیر.

استحمام، بهترین روش مبارزه با آلودگی‌ها

قرار گرفتن در هوای سرد یا گرم باعث تغییراتی در پوست می‌شود. پیشنهاد طب سنتی برای رفع التهابات پوستی، استحمام است. نکته‌ی قابل ذکر این است که اگر پوست خشکی دارید، در فصل پاییز و زمستان تعداد دفعات استحمام‌تان باید کم باشد و بعد از آن و خشک کردن بدن، بلافاصله باید پوست صورت و بدن را با روغن‌های جلادهنده ماساژ دهید.

برای تهیه‌ی یک روغن گیاهی مناسب می‌توانید آرد جو، آرد باقلا، آرد نخود، تخم‌ ترب، ایرسا، تخم خربزه، مغز بادام، نشاسته، کتیرا و بوره را کاملا بسایید، ترکیب کنید و روی پوست بمالید تا خشک شود. بعد از یک ساعت آن را با آب ولرم بشویید. بدین ترتیب عوارض نامطلوب آلودگی روی پوست پاک می‌شود.

همچنین اگر صبح ناشتا، آرد نخود و عصاره‌ی سنبل‌الطیب را با هم ترکیب کنید، روی پوست بگذارید و بعد از مدتی بشویید، تاثیر خوبی روی پوست دارد.

قوانین پیاده‌روی در پاییز

خشکی یا طراوت پوست رابطه‌ی مستقیمی با هوای محیط پیرامون ما دارد، در واقع مهم‌ترین دلیل خشک شدن پوست افراد در پاییز و زمستان، هوای سرد و خشک این فصل است. اولین و راحت‌ترین توصیه این است که در روزهای سرد، فقط در مواقع ضروری از خانه خارج شوید تا کمتر در معرض خشکی هوا قرار بگیرید.

اگر بنا به ضرورت مجبور به ترک خانه شدید، باید قبل از خروج از ترکیباتی استفاده کنید که مرطوب کننده هستند و از تاثیرات ناخوشایند سردی و خشکی هوا روی پوست جلوگیری می‌کنند.

به این منظور کتیرا، صمغ عربی، لعاب اسفرزه و به‌دانه را خشک کرده و کاملا پودر کنید. در مرحله‌ی بعد، آن‌ها را با شیره‌ی تخم خرفه ترکیب کنید و یک لایه‌ی نازک از آن را روی پوست بمالید تا خشک شود. این لایه‌‌ای مرطوب کننده‌ دفاعی برای پوست است.

همچنین می‌توانید آرد نخود، نشاسته، کتیرا، سفیده‌ی تخم‌مرغ و روغن گل را با هم ترکیب کنید تا به شکل یک دستی درآید. این مخلوط گیاهی را شب به پوست خود بمالید و صبح بشویید تا هنگام خواب جذب پوست ‌شود و از آن محافظت ‌کند.

زیباسازی پوست

ممکن است پوست شما در تابستان به دلیل تابش آفتاب کمی آسیب دیده باشد و روی آن لک‌هایی به وجود آمده یا یکنواختی رنگ خود را از دست داده یا حتی ناهموار شده باشد. یکی از راه‌های زیباسازی پوست به خصوص خروج سودا از بدن در فصل پاییز، نوشیدن شیر است. افرادی که ممکن است با مزاج سرد و تر شیر سازگاری نداشته باشند باید در هر لیوان شیر، یک قاشق مرباخوری عسل و یک قاشق مرباخوری گلاب اضافه کنند. استفاده از غذاهای مرطوب نیز پیشنهاد می‌شود.

ترک‌های پوستی

بسیاری از افراد بر اثر شدت سرما و خشکی شدید هوا در ناحیه‌ی دست، پا، ساعد و صورت دچار ترک‌های پوستی می‌شوند.

طب سنتی پیشنهاد می‌کند برای رفع این مشکل از مخلوط پیه‌های گداخته، مازو و کتیرا استفاده کنید. همچنین یکی از بهترین ترکیب‌ها، مغز ساق گاو با روغن بنفشه و اندکی مردار سنگ است.

استفاده از حنا، بلوط، گلنار و پوست انار نیز موثر است. باید این مواد را پودر کرده و با سرکه ترکیب کنید و بجوشانید، سپس روی ترک‌ها بگذارید.

گاهی نیز کنجد و بنفشه را بسایید، با چربی حیوانی ترکیب کنید تا مرهمی به دست آید، سپس آن را روی ترک‌های پوست‌تان بگذارید.

خشکی لب‌ها

خشکی و پوسته‌ریزی لب‌ها می‌تواند دلایل بسیار مختلفی مانند ابتلا به برخی بیماری‌ها، مصرف برخی داروها، سردی و خشکی هوا، کم‌آبی بدن، کم‌خونی، افزایش قند خون، مصرف بیش از حد غذاهای خشک، انحراف تیغه‌ی‌ بینی و لوزه‌ی سوم داشته باشد. خشکی هوا و تماس مستقیم با نور آفتاب از مهم‌ترین دلایل ابتلا به خشکی، پوسته‌ریزی و ترک خوردن لب‌هاست.

از نظر طب سنتی، مزاج صفرا آمادگی بسیاری برای این حالت و سودای شدید دارد.

بهترین درمان این است که به‌محض خشکی و پوسته‌ریزی لب‌ها،‌ چرب‌کردن شبانه‌روزی آن‌ها را برای پیشگیری از ترک خوردن‌شان شروع کنید.

برای رفع خشکی لب‌ها باید از رطوبت بخش‌های طبیعی همراه روغن‌های گیاهی استفاده کنید.

سلامت موها

اساسی‌ترین عامل خشکی موها، خون است. مو به دلیل خشکی مزاج، افزایش صفرا و تاثیر آن روی خون، دچار خشکی می‌شود. محیط مرطوب، کم‌خونی و غلبه‌ی خط صفرا و استفاده از مواد غذایی خشک‌کننده (گرم و خشک و خشک و تر) باعث این عارضه می‌شوند.

این افراد باید زیر نظر متخصص طب سنتی از شامپوها، مرطوب کننده و روغن‌های گیاهی مناسب استفاده کنند.

نکته: یادتان باشد پاییز فصل سوداست، پس باید از مواد خوراکی سودازا و دیگر عوامل ایجاد کننده‌ی سودا مانند استفاده‌ی زیاد از تلفن همراه، رایانه و تلویزیون پرهیز کنید.

دستکش بپوشید

یکی دیگر از مشکلات رایج این فصل خشک شدن دست‌هاست؛ یکی از مشکلات پوستی که در صورت بی‌توجهی، ممکن است به یک بیماری مزمن تبدیل شود.

سرما آسیب زیادی به پوست بخصوص پوست دست‌ها می‌رساند. زمانی که هوا سرد می‌شود، خون به خوبی به انتهاهای بدن (انگشت‌ها) نمی‌رسد. دست‌ها در معرض آسیب‌های محیطی قرار گرفته و تغذیه‌ی آن‌ها به دلیل آسیب‌های خارجی به درستی انجام نمی‌پذیرد.

استفاده از یک کرم مرطوب کننده‌ی گیاهی قوی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. علاوه بر این، برای ایجاد رطوبت عمقی در پوست می‌توانید روزانه از روغن گل همیشه بهار استفاده کنید. همچنین از مصرف صابون‌هایی که شدیدا قلیایی هستند یا مواد پاک کننده‌ای که دارای مقادیر زیاد مواد خشک‌کننده و قلیایی هستند، خودداری کنید.

توصیه‌ی دیگر این است که با استفاده از دستکش‌های گرم، دست‌ها را از سرما حفظ کنید. شما باید دست‌های‌تان را گرم نگه دارید تا خون به درستی به سطح پوست و انگشت‌ها برسد.

اگر پوست دست‌های‌تان سالم است، می‌توانید از هر جنسی برای دستکش استفاده کنید. مهم، گرم کردن دست‌هاست.

اما اگر پوست دست‌های‌تان آسیب دیده و ترک خورده باشد، دستکش‌های پشمی مناسب نخواهند بود. در این صورت بهتر است از دستکش‌های نخی و چرمی استفاده کنید که آسیب کمتری به پوست وارد می‌کنند.

روغن بادام، ضد خارش‌های پوستی

یکی از مهم‌ترین مشکلات افرادی که پوست خشکی دارند این است که گاهی پس از استحمام دچار خارش به ویژه در ناحیه‌ی صورت، آرنج، زانو و قوزک پا می‌شوند. برای درمان این مشکل، باید بلافاصله پس از حمام و زمانی که پوست حالت نیمه مرطوب دارد آن را با روغن بادام چرب کنید.

بعضی از افراد به این روغن گیاهی حساسیت دارند و دچار اگزما می‌شوند، بنابراین قبل از استفاده، مقدار کمی از آن (به اندازه‌ی یک نخود) را روی پوست دست‌تان امتحان کنید و اگر پس از چند ساعت دچار قرمزی خارش و التهاب نشدید، می‌توانید بدون هیچ محدودیتی پوست‌تان را با روغن بادام چرب کنید و از شر خشکی‌ها خلاص شوید.

اگر خارش یا کشش زیادی در پوست‌تان احساس می‌کنید، می‌توانید ۱۰ قطره روغن از اوکالیپتوس، نعناع و آلوئه‌ورا به مرطوب کننده‌تان اضافه کنید.

جادوی روغن جوانه‌ی گندم

به گفته‌ی حکمای طب سنتی، اگر خشکی پوست‌تان همیشگی نیست و فقط پس از استحمام یا در فصول خشک سال دچار این مشکل می‌شوید، باید سراغ روغن جوانه‌ی گندم بروید. البته این روغن به تنهایی بسیار چسبناک است؛ بنابراین توصیه می‌شود پیش از مصرف، مقداری از آن را با روغن بادام شیرین مخلوط کنید و پس از حمام روی پوست‌تان بمالید.

عسل درمانی

یکی از مهم‌ترین درمان‌های خشکی پوست به ویژه پوست صورت، ماسک عسل و روغن بادام است. برای تهیه‌ی این ماسک باید ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری عسل طبیعی را ۴ قاشق غذاخوری روغن بادام شیرین مخلوط کنید و روی حرارت بگذارید تا کمی گرم شود. سپس این ترکیب را از روی حرارت بردارید و ۱۰ قطره اسانس بابونه به آن اضافه کنید و آرام هم بزنید تا خنک شود. این ماسک باید به مدت ۳۰ دقیقه روی صورت‌تان بماند تا هم خشکی پوست را از بین ببرد و هم رطوبت کافی به پوست برساند و از خشکی مجدد آن پیشگیری کند.

بخور نعناع

اگر از خشکی پوست رنج می‌برید و اهل بخورهای گیاهی هستید، حتما از بخور نعناع استفاده کنید. کافی است مقداری برگ نعناع را داخل یک ظرف آب جوش بریزید و صورت‌تان را به مدت ۱۵ دقیقه روی ظرف نگه دارید. استفاده از بخور نعناع دوبار در هفته نه تنها خشکی پوست را رفع می‌کند، بلکه مانع از بروز آن در فصل پاییز و زمستان می‌شود.